Kripto para dünyası hızla gelişiyor; 2021'de ana akım işletmelerin ve kurumsal yatırımcıların dikkatini çekmekten, kripto varlıklarını hayata geçirmenin yenilikçi yollarına; sektörde çok fazla dalgalanma var ve hali hazırda birçok heyecan verici gelişme yaşanıyor. DAO (Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon), hali hazırda trend olan bir terimdir ve kısa süre içinde ana akım izleyiciler arasında yaygınlaşması muhtemeldir. İşte DAO'lar hakkında bilmeniz gereken her şey:
DAO Nedir?
DAO'lar, DeFi uygulamalarının yönetimini destekleyen merkeziyetsiz finansın (DeFi) önde gelen uygulamalarından biridir. Bunları gerçek dünyadaki örneklere benzetecek olursak, DAO'ları risk sermayesi fonları türünden düşünebilirsiniz, ancak daha merkeziyetsiz bir çalışma tarzındadırlar, yasal anlaşmaları ve finansal işlemleri yürütecek geleneksel bir yönetim yapısı veya yönetim kurulu yoktur.
DAO fikrinin arkasında, geliştiricilerin insan hatasını ortadan kaldırma veya karar alma için otomatik bir sistem ve merkezi olmayan, kitlesel fonlamalı bir model kullanarak yatırımcıların fonlarını yönlendirme vizyonu vardı. DAO'lar, yatırımcıların küresel ve anonim olarak işlem yapmalarına olanak tanır ve sahiplerine, platformlarında desteklenen potansiyel projelerde oy kullanma haklarını sağlayacak tokenlar sunar.
Milyarder Mark Cuban, DAO konseptini övdü ve onların geleneksel eski işleri üstlenebileceklerini öngördü. 2022'de, bunların "kapitalizm ve ilerlemeciliğin nihai birleşimini" nasıl temsil ettiklerini ve merkezi bir otorite ihtiyacını ortadan kaldırarak etkili yönetim ve maksimum yatırım getirisi için merkezi olmayan, tamamen şeffaf ve güven gerektirmeyen bir yaklaşımdan nasıl yararlandıklarını anlattı.
DAO'nun Anlamı Nedir?
DAO'lar (Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon’lar), blok zinciri projelerini desteklemeye istekli kullanıcılardan sermaye toplayan, onları finanse eden ve hatta bazen gelecek vaat eden girişimleri yöneterek ekstra yol kat eden merkezi olmayan yatırımların nihai biçimidir. DAO'lar, tamamı kendi topluluklarına ve hedeflerine bağlı olarak çeşitli yapılara, kurallara ve yönetime sahip olabilir. Kurallarını uygulamak ve yönetişim amacıyla katılımcı üyelere oy verme yetkisi tanımak için akıllı sözleşmelerin gücünü kullanırlar.
Geliştiriciler veya merkezi yetkililer, genellikle kontrolü katılımcılara devretmek ve DEX'ler, pazar yerleri, borç verme/ödünç alma platformları, oyunlar ve daha fazlası dahil olmak üzere merkezi olmayan uygulamalarında (dApp) gerçek merkeziyetsizliği uygulamak için bu tür merkeziyetsiz organizasyonlar kurarlar. Birçok DeFi projesi, proje başarıyla başlatıldığında kontrolü devretmek için Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon modelinden yararlanır ve uygulamanın işleyişi ve yönetimi üzerindeki kontrolün tamamen merkezi olmayan hale getirilmesini sağlar.
DAO'ların yerleşik hazineleri vardır ve topluluk üyeleri harcamaya dayalı kararları oylama yoluyla verirler. Topluluk üyeleri belirli bir süre boyunca ve daha sonrasında oylamaya sunulmak üzere öneri ve teklifler iletebilirler. Bu, bu tarz gerçekten üyeler tarafından sahiplenilmiş topluluklarda tam özerklik ve şeffaflık sağlar.
Bununla birlikte, bazı DAO işletim sistemleri, çok fazla yönetim tokeninin küçük bir üye topluluğu tarafından tutulması nedeniyle bu yaklaşımla mücadele ediyor ve bu da onlara oylama sürecinin sonucunu belirleme konusunda daha fazla güç sağlıyor. Bu zorluğa rağmen DAO'lar yalnızca kalıcı olmak için değil aynı zamanda Ethereum topluluğunu büyütmek için de buradalar. DAO'lar tanımları gereği temel akıllı sözleşmelere ve blok zinciri teknolojisine göre daha yüksek oranda “güven gerektirmeyen operasyonlar” ve merkeziyetsizlik sunar.
Farklı DAO Türleri
Protokol DAO'ları (Protocol DAOs)
Protokol DAO'ları, DAO'lar arasında en büyük grubu oluşturarak DeFi pazarına güç veriyor. Lider DeFi protokolleri borç verme platformlarını, madencilik işlemlerini ve daha fazlasını tamamen merkeziyetsiz ve şeffaf bir şekilde desteklemek için DAO mekanizmasını kullanır.
Bu tür DAO'lar, finans sektöründeki geleneksel kuruluşların karşılaştığı önemli bir sorun olan “daha yüksek düzeyde adalet” sağlamak için DeFi operasyonlarının mülkiyeti ve yönetimine yönelik merkeziyetsizlik ilkelerinden yararlanıyor. Uniswap, Maker ve AAVE; Protokol DAO’larının en bilinen örneklerindendir.
Girişim Sermayesi DAO'ları (Venture DAOs)
Girişim Sermayesi DAO'ları veya Yatırım DAO'ları, kripto sektöründe merkeziyetsiz otonom organizasyonların en popüler ikinci kategorisidir. Bu tür DAO'lar, blok zinciri ve kripto sektörlerindeki gelecek merkeziyetsiz uygulamalara (dApp'ler) ve projelere yatırım yapmak için birden fazla kullanıcıdan gelen sermayeyi bir araya getirerek çalışır.
Geleneksel yatırım fonu modeli yerine, yatırım yapılacak projeleri seçme kararı kolektif olarak DAO topluluğuna verilir. Topluluk, fonlanacak projeleri oylayabilir ve seçebilir; bu da kullanıcılara gelecek vaat eden projelere erken aşamada yatırım yapma konusunda daha önemli bir söz hakkı verir.
Geleneksel modelde, bu güç yalnızca risk sermayedarlarına ve melek yatırımcılara aittir ve perakende yatırımcıların heyecan verici fırsatlardan erken yararlanmasını engeller.
Hibe DAO’ları (Grant DAOs)
Girişim Sermayesi DAO'ları gibi Hibe DAO'ları da ortak ilgi alanlarını ve hedefleri paylaşan kullanıcılardan oluşan bir topluluktan fon toplar. Tek fark, bu DAO'ların yenilikçi DeFi projelerine ve diğer uygulamalara fon sağlaması ve yeni projelere fikirlerini geliştirmek için fon toplamanın uygun bir yolunu sunmasıdır.
Hibe DAO'sunun arkasındaki merkeziyetsiz topluluk, finansman sağlamaya yönelik projelerin incelenmesi ve oylanması konusunda daha fazla esneklik ve şeffaflıkla çalışır.
Hibe DAO protokolleri, DeFi pazarında yeniliğin teşvik edilmesine yardımcı olarak kullanıcıların kripto varlıklarını çalıştırmalarına olanak tanır. Proje geliştiriciler için bu tür platformlar, kendi girişimlerini oluşturmak amacıyla borç almak ve para toplamak için güvenilir bir yöntem sunuyor.
Sosyal DAO'lar (Social DAOs)
DAO'ların benzer düşüncelere sahip insanlardan oluşan bir topluluk olması nedeniyle, sosyal etkileşim için bir platform sunan DAO'ların da olması şaşırtıcı değil. Sosyal DAO'lar sosyal ağ kavramını benimser ancak onlara merkezi olmayan bir dönüş sağlar. Potansiyel üyeler, DAO'nun yerel tokenlarını satın almak için de kullanılabilecek bir giriş ücreti ödedikten sonra Sosyal DAO'lara katılabilirler.
Bu tür platformlar sanal bir sosyal çevre görevi görerek topluluğun fikir paylaşmasına ve etkileşime girmesine olanak tanır. En popüler Sosyal DAO'lardan biri, topluluğa yalnızca BAYC NFT sahiplerini kabul eden bir DAO olan Bored Ape Yacht Club'dır.
Koleksiyoner DAO'lar (Collector DAOs)
Koleksiyoner DAO'lar, yüksek fiyatlı bir dijital varlığı satın almak için bir topluluğu bir araya getiren merkeziyetsiz otonom organizasyonlardır. Bu konsept, kullanıcıların NFT'ler gibi pahalı dijital varlıkların kısmi sahipliğini elde etmelerinin benzersiz bir yoludur.
Bir Koleksiyoner DAO topluluğu, pahalı dijital sanat eserleri satın almak için üyelerden fon toplar. Elde edilen bu tür varlıklar daha sonra kolektif olarak DAO içindeki tüm üyelere ait olur ve bu da perakende yatırımcılara tek başlarına sahip olamayacakları pahalı NFT'lere yatırım yapma fırsatlarına erişim sağlar.
Diğer DAO'lar
Yukarıda listelenen DAO türleri en yaygın olanları olsa da, Medya DAO'ları ve Hizmet DAO'ları gibi çeşitli amaçlar için başka türde DAO'lar da oluşturulmuştur. Ancak ortak nokta, benzer düşüncelere sahip bireyleri bir araya getirerek ortak bir amaç doğrultusunda birlikte çalışmaktır.
Hedef, yüksek fiyatlı bir varlığa sahip olmaktan veya gelecek projelere yatırım yapmaktan benzer ilgi alanlarına sahip kullanıcılarla etkileşime geçmeye kadar değişebilir. Ancak DAO'lar, karar alırken onlara oy vererek tüm topluluğu dahil eden benzersiz yönetişim modelleriyle diğerlerinden ayrılıyor.
Popüler DAO Örnekleri
Uniswap (UNI)
Ethereum ağındaki en büyük ve en köklü merkeziyetsiz borsa (DEX) olan Uniswap, yerel tokeni UNI’yi kullanarak operasyonlarının yönetimini destekleyen kendi özgün DAO modeline sahiptir. Yönetişim tokeni Eylül 2020'de piyasaya sürüldü ve Uniswap topluluğuna DEX'in operasyonları ve gelişimi üzerinde tam merkeziyetsiz kontrol sağladı.
UNI token sahipleri, Uniswap'in altyapısının, hizmetlerinin ve daha fazlasının geliştirilmesine ilişkin yönetim teklifleri konusunda oylamaya katılabilir veya tokenlerini diğer katılımcılara devredebilir. Uniswap'in arkasındaki geliştirici ekibi, temel katkıda bulunanlar, topluluk üyeleri, yatırımcılar ve danışmanlar arasında dağıtılan 1 milyar UNI tokeni piyasaya sürdü. UNI tokenlarının %60'ı topluluk üyelerine, %21,266'sı ekip üyelerine ve gelecekteki Uniswap çalışanlarına, %18,044'ü yatırımcılara ve %0,69'u danışmanlara atandı.
Uniswap'ın DAO'su, ekosistem içinde üyelerinin platformun yönetimini kontrol etmesine, topluluk hazinesini yönetmesine, protokol ücreti değişimine ve daha fazlasını yönetmesine olanak tanır. Son zamanlarda, Uniswap'ın yönetimi, topluluğunun merkeziyetsiz borsayı (DEX) Polygon ekosistemine entegre etme yönünde oy vermesinin ardından haberlerde yer aldı; bu, Uniswap'ın daha yüksek verimlilik seviyeleri elde etmesine ve üzerinde çalıştığı Katman 1 Ethereum blok zincirini rahatsız eden yüksek işlem ücretleri ve ağ tıkanıklığı zorluklarıyla mücadele etmesine yardımcı oldu.
Decentraland (MANA)
Meta evrenin en önemli oyuncularından biri olan Decentraland'in kendi DAO'su vardır: ekosisteminin tüm akıllı sözleşmelerinin ve varlıklarının sahibi olan Decentraland DAO.Bu DAO, LAND (Arazi) Sözleşmesini, Emlak Sözleşmesini, Giyilebilir Eşyaları, İçerik Sunucularını ve Decentraland Pazar Yerini denetler. Ayrıca ekosistemin yerel tokeni MANA’nın önemli bir kısmı DAO'nun rezervlerinde tutulur ve meta veri tabanını işletmede ve Decentraland içinde devam eden ve gelecek operasyonları ve girişimleri yönetmede özerkliğini korumasına yardımcı olur.
Decentraland'i tamamen merkeziyetsiz ilk sanal dünya haline getirmek için kurulan DAO, topluluğa politikaları kontrol etme; piyasada ne tür NFT'lerin ve dijital koleksiyon öğelerinin yer alabileceğini, LAND (Arazi) ve içerik denetimi ile ilgili politikaları ve açık artırmaları yönetme yetkisi veriyor.
DAO topluluğu, Decentraland politikalarına yönelik güncellemeler önerir ve grup halinde oy verir, ekosistemi içindeki LAND (Arazi) açık artırmalarında söz sahibidir ve hatta World (Dünya), Builder (İnşacı) ve Pazar Yerindeki (Marketplace) sözleşmeleri beyaz listeye (Whitelist) alır. Decentraland DAO, akıllı sözleşmelerin güvenliğini garanti eden ve sistem içinde bildirilen hatalara yanıt veren Güvenlik Danışma Kurulu (SAB) tarafından desteklenmektedir. Aragon DAO, SAB'yi kimin oluşturduğunu kontrol eder ve wMANA'yı teklifleri sunmak ve oylama kararları için yönetişim tokeni olarak kullanır.
Decentraland'de kullanılan yerel token olan MANA, yalnızca yönetişim perspektifinden DAO'ya güç vermekle kalmıyor, aynı zamanda pazar ve ekosistem içinde arazi ve diğer dijital koleksiyonların satın alınmasında para birimi olarak da kullanılıyor.
Aave (AAVE)
Aave (AAVE) yönetişim için DAO'dan yararlanan, kullanıcıların yönetime ve geliştirilmeye katılmasına olanak tanıyan başka bir yerleşik DeFi protokolüdür. Aave yönetişim protokolü Aave Governance DAO, operasyonlarına gerçek anlamda merkeziyetsizlik getirmek için yönetişim tokeni AAVE’nin lansmanı ile Aralık 2020'de piyasaya sürüldü. Bundan önce yalnızca Aave'nin geliştiricileri, önde gelen DeFi projesinde değişiklik öneren yeni teklifler sunabiliyordu.
Aave, kullanıcıların platformdaki kripto para yatırma işlemlerinden faiz kazanmasına ve ekosisteminden varlık ödünç almasına olanak tanıyan, açık kaynaklı ve gözetimsiz bir DeFi protokolüdür. Aave, merkezi olmayan finans dünyasına flaş krediler, yani teminatsız krediler kavramını tanıtan DeFi'nin en büyük isimlerinden ve ilklerinden biriydi.
Aave'nin sunduğu flaş krediler, havuzdaki likiditeyi tek bir işlem bloğu içinde iade ettikleri sürece geliştiricilerin herhangi bir teminat sunmadan anında ve kolaylıkla borç almasına olanak tanıyor. Aave'nin flaş kredilerinin arbitraj, teminat takası ve kendi kendini tasfiye etme gibi çeşitli temel kullanım durumları vardır.
Tüm AAVE token sahipleri, akıllı sözleşmenin gücü sayesinde Aave platformunda değişiklik önerebilir. DAO ayrıca her token sahibine benzersiz bir ikili oy hakkı vererek oy verme ve teklif etme haklarını ayrı ayrı devretmelerine olanak tanır. Aave'nin geliştiricileri, DAO'nun ilkelerini korumak için, proje ve topluluk için büyük kayıplara yol açabilecek her türlü kötü niyetli önerinin uygulanmasını durdurma hakkına sahip olan seçilmiş kullanıcılardan oluşan bir grup olan “Muhafızlar (The Guardians)” kavramını da tanıttı.
Geliştiriciler, DAO'yu oluşturmanın bir parçası olarak 16.000.000 AAVE tokeni ihraç etti; bunun 13.000.000 AAVE'si kullanıcı topluluğuna dağıtıldı, geri kalan 3.000.000 AAVE ise rezerv için ayrıldı.
OpenDAO (SOS)
OpenDAO 2021'in sonlarında piyasaya sürülen ve en büyük NFT pazarı olan OpenSea kullanıcılarına ücretsiz tokenler (SOS) dağıtan DAO dünyasına en yeni eklemelerden biridir. OpenDAO ve yerel SOS tokeni, NFT topluluğunu desteklemek için tasarlandı. 23 Aralık'tan önce OpenSea pazarında işlem yapan herhangi bir kullanıcı, NFT platformunda gerçekleştirilen işlemlerin sayısına ve değerine göre token dağıtımıyla ücretsiz SOS tokenları almaya hak kazanacak.
Toplam 100 trilyon SOS token arzının %50'si OpenSea kullanıcılarına yapılacak airdroplar için ayrıldı, %20'si DAO içinde tutulacak, %20'si staking teşvikleri sunmak için ayrıldı ve geri kalan %10'u likidite sağlayıcı teşvikleri için tahsis edildi.
OpenSea kullanıcıları ücretsiz SOS tokenlerini 30 Haziran 2022 tarihine kadar talep edebildiler. Bu son tarihten sonra airdroplar için ayrılan %50'den kalan tokenler OpenDAO hazinesine eklendi. DAO, kendi tokenlerinin %20'sini OpenSea pazarındaki dolandırıcılık kurbanlarını tazmin etmek, sanatçıları ve NFT topluluklarını tanıtmak ve hatta geliştiricilere hibeler sunmak için kullanmayı hedefliyor.
ConstitutionDAO (PEOPLE)
ConstitutionDAO (AnayasaDAO), Sotheby's müzayedesinde ABD Anayasası'nın orijinal bir kopyasını satın almak ve genel halkın, yani hedef kitlesinin eline sunmak için fon toplamanın merkezi olmayan bir yolunu öngördüğü için Kasım 2021'de kurulduktan hemen sonra popülerlik kazandı. Kitlesel fonlamaya gelince, ConstitutionDAO, Jonah Erlich ve diğer 30 kişinin çabaları sayesinde ortaya çıktı. DAO'yu kurdular ve açık artırmaya katılmak için Ethereum blok zincirinden yaklaşık 47 milyon dolar topladılar.
DAO, ABD Anayasası'nın orijinal kopyasını açık artırmada satın alma konusundaki orijinal vizyonunu gerçekleştiremese de, kripto topluluğu arasında yarattığı yüksek düzeyde ilgi, geliştiricilerin DAO tarafından basılan tokeni PEOPLE'ı birkaç hafta ralli yaptıktan sonra piyasada tutmaya karar vermesine yardımcı oldu. PEOPLE'ın kökenleri bir meme'e dayansa da, tokeni satın almaya ve fiyatını yüksek tutmaya devam eden birçok kripto meraklısının dikkatini çektiğini inkar etmek mümkün değil.
O zamandan beri PEOPLE topluluğa ait bir token haline geldi. ConstitutionDAO'nun kurucuları, Juicebox'ta düzenlenen akıllı sözleşmeden kullanıcılara 1.000.000 PEOPLE:1 ETH oranında tam geri ödeme teklif etti.
Bir DAO'ya Nasıl Dahil Olabilirsiniz?
DAO kavramı heyecan verici geliyorsa, onlara çeşitli şekillerde dahil olabilirsiniz. Aşağıda bunlara bir göz atalım:
Bir DAO'ya Katılmak
Hedefinizden veya ilgi alanınızdan emin olduktan sonra, ona hitap eden bir DAO bulmak için araştırma yapmalısınız. Pek çok seçenek var ve listenizi daraltmanın mükemmel bir yolu, DAO'nun amacını daha iyi anlamak için misyonlarını ve yönergelerini incelemektir. Üyelikten önce test etmek için ilgili DAO’nun Discord'daki topluluğuna da katılabilirsiniz.
Bir sonraki adım olarak, topluluğun bir parçası olarak tanınmak için DAO tokenlerinden bazılarını satın almalısınız. DAO'nun taahhütleri ve katkıda bulunacak gelişmelerle ilgili önemli kararlara oy vermek için DAO'nun yönetişim forumlarına katılın.
Bir DAO Kurmak
DAO için hedefinizi belirleyin ve bu girişimde sizinle işbirliği yapmak isteyen daha fazla kişi bulun. Airdroplar veya ödüller aracılığıyla tokenler oluşturup onlara aktararak DAO üyelerinizin sahipliğini pekiştirin.
Bir sonraki adım DAO'nun yönetim yöntemini onaylamaktır. Bu, kararlara ilişkin oylama sürecinin nasıl gerçekleşeceğini belirleyecektir. Üyelere katkılarından dolayı dağıtılacak ödül ve teşviklerin belirlenmesi sürecini de oluşturabilirsiniz.
Bir DAO'ya Yatırım Yapın
Bazı DAO tokenleri kripto pazarında çok iyi performans gösteriyor ve cazip yatırım araçlarıdır. Bir DAO'nun başarısına dolaylı olarak katkıda bulunmak istiyorsanız bunu yapmanın en etkili ve basit yolu, bir kripto borsası aracılığıyla DAO tokenlarına yatırım yapmaktır.
DAO’ların Faydaları
DAO'ların, geleneksel endüstrileri dönüştürmek ve hayatın çeşitli alanlarında yenilikçiliği teşvik etmek için akıllı sözleşmelerin ve blok zinciri teknolojisinin gücünden yararlanan çeşitli avantajları vardır. İşte DAO'ların faydalarına dair bazı örnekler:
Mülkiyetin Demokratikleşmesi
DAO'nun merkeziyetsiz modeli, topluluğundaki her üyenin amacına yönelik bir sahiplenme ve sorumluluk duygusu hissetmesini sağlar. Token sahipleri DAO'nun yönetimine katılarak heyecan verici fırsatları daha geniş bir kitle için daha erişilebilir hale getirirken, geleceğini açık ve tamamen şeffaf bir şekilde şekillendirmek için oy kullanabilirler.
Şeffaflık
Blok zincirini temel alan DAO'lar, tüm karar alma sürecinde tam şeffaflık sunar. Tüm topluluk üyeleri, oylama sürecine ve ekosistem içinde kararların nasıl alındığına dair tam görünürlüğe sahiptir. Bu, DAO'nun amacına ulaşma yönündeki işleyişinde daha fazla adalet sağlar.
DAO’lardaki Yüksek Düzeyde Güvenlik Önlemleri
Bir DAO içinde gerçekleştirilen tüm eylemler akıllı bir sözleşme kullanır, kriptografik olarak güvenlidir ve değiştirilemez. Sonuç olarak yönetim sistemi, diğer DAO üyelerinin haberi olmadan sistem içindeki kötü niyetli aktörler tarafından değiştirilemez.
Üstelik alınan kararların tümü, geleneksel bir organizasyonun DAO'lara karşı sunabileceğinden çok daha dayanıklı bir mekanizma olan akıllı sözleşmeler tarafından uygulanıyor.
Topluluk İçerisinde Daha Fazla Etkileşim
Bir DAO'nun topluluğu, gelişimine katkıda bulunduğu için ödüllendirilir. Sonuç olarak, DAO'nun genel vizyonu ve amacı ile çok daha fazla iç içedir.
Etkileşim düzeyi ne kadar yüksek olursa, DAO'nun ve tokeninin değeri ve potansiyeli de o kadar yüksek olur. Katılımı artırmak, DAO'nun uzun vadeli başarısını sağlamanın anahtarıdır ve üyeleri kendi rollerini oynamaya teşvik etmek en etkili yollardan biridir.
Riskin Merkezi Olmaması
DAO sahiplik ve sorumluluğu dağıttığı gibi riski de dağıtır. Çalışmalarının merkezi olmayan yapısı, her üyenin parçalanma yoluyla çok daha düşük düzeyde riske maruz kalmasını sağlar.
Topluluk üyelerinin DAO'da aldığı yatırım kararı başarısız olursa kayıplar sınırlandırılır ve üyeler arasında otomatik olarak ele alınır. Başarısız bir yatırım nedeniyle çok daha fazla kaybetmeye hazır olan geleneksel risk sermayedarlarıyla karşılaştırıldığında bu durum özellikle Girişim Sermayesi DAO'ları için geçerlidir.
DAO'lar Daha Kapsayıcıdır
Token satın almaya gücü yeten herkes DAO'nun parçası olabilir ve amacına ulaşmasına katkıda bulunabilir. DAO'lar, perakende yatırımcıların, ister gelecek vaat eden girişimlere yönelik erken aşama yatırımlarına girmeleri, isterse üst düzey dijital varlıklara sahip olmaları olsun, daha yüksekleri hedefleme yeteneğine sahip olmasını sağladı.
Geleneksel finans sektörü, sınırlı sermayeye sahip küçük yatırımcıları heyecan verici yatırım fırsatlarından uzak tutan sıkı kontrol ve denge mekanizmalarına sahiptir. Ancak DAO'lar ilk günlerinden bu yana uzun bir yol kat etti ve şimdi yatırımcıların giriş engelini azaltarak oyun alanını dengelemeye çalışıyor.
DAO’ların Dezavantajları
DAO'lar Düzenleyici Zorluklar Oluşturuyor
Merkeziyetsiz yönetim, risk dağıtımının faydalarını sunarken, aynı zamanda bir DAO'nun düzenleyici açıdan sorumlu tutulmasını da oldukça zorlaştırıyor. Yetkililer, ekosistemdeki tüm katılımcı üyeler için aşırı riskler oluşturabilecek herhangi bir olası suistimalden sorumlu olan bir tüzel kişilik veya muhattap belirleyemiyor.
DAO'lar Tamamen Güven Gerektirmeyen Yapıda Olmayabilir
Çoğu DAO, özellikle kurulduktan sonraki ilk aşamalarda tam bir merkeziyetsizlik sağlamanın zor olduğunu düşünüyor. Daha fazla üye yönetişim tokenlerini satın alıp topluluğa katılana kadar kontrolün çoğu, çoğunluk hissesini yönü belirlemek için potansiyel olarak kullanabilen geliştiricilerden oluşan çekirdek ekipte olmaya devam edecek. Bu, topluluk üyelerinin payının demokratikleşmeyi dayatmaya yetecek kadar büyük olmayabileceğinden yönetişimde zorluklara yol açabilir.
Bazı DAO'ların Yönetişim İçin Büyük Oy Payına İhtiyacı Var
Bir DAO popülerleştikçe ve daha fazla üye katıldıkça yönetim zorlaşabilir. Buna yanıt olarak bazı DAO'lar, oylama mekanizmalarına katılmak amacıyla token sahipliğine yönelik minimum bir eşik belirler. Bunu yapmak, fikir birliğine varmayla ilgili sorunları ortadan kaldırırken, merkeziyetsiz otonom bir organizasyonun hiyerarşisiz yapısını zedeleyebilir ve gücü en fazla tokene sahip olan paydaşların elinde yoğunlaştırabilir. Bu gelişme, DAO içindeki gerçek merkeziyetsizliğin orijinal vizyonunu tehlikeye atabilir.
Kötü Kod DAO'yu Aşağı Çekebilir
DAO, işleyişi ve güvenliği için akıllı sözleşmelere dayanan otomatik bir tüzel kişiliktir. Bununla birlikte, kötü yazılan kod veya kötü gerçekleştirilmiş bir vizyon, girişimin çöküşü anlamına gelebilir ve bu da projeye güvenen topluluk için büyük kayıplara neden olabilir. Pek çok DAO böyle bir kadere maruz kaldı ve zayıf gelişim ve uygulamalar nedeniyle başarıya ulaşamadan kapandı.
DAO’ların Geleceği
Web3 gibi gelişen teknolojilerin ortaya çıkışıyla birlikte, önümüzdeki aylarda ve yıllarda merkeziyetsiz teknolojinin yetenekleri ve becerileri hakkında son kullanıcılar arasında daha büyük bir farkındalık düzeyi oluşacaktır. Bu, faal çevrimiçi topluluklar olarak merkeziyetsiz otonom organizasyonlara olan talebi artırabilir.
DAO'ların çeşitli dezavantajları olmasına rağmen, kullanıcı farkındalığının artması yeniliği teşvik edebilir. Sorumluluk sahipliği açısından gelişmiş ve gerçek anlamda merkeziyetsizlik sunabilen sistemlere daha fazla talep olabilir. Daha sonra bu talepleri karşılama ve mevcut zorlukların üstesinden gelen, daha dayanıklı ve uzun ömürlü çözümler sunan DAO ekosistemleri oluşturma sorumluluğu geliştiricilere düşecek.
Temel Çıkarımlar
1. Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO), karar alma gücünün üyeler arasında dağıtıldığı, akıllı sözleşmeler ve blok zinciri teknolojisi aracılığıyla çalışan, merkezi olmayan, kendi kendini yöneten bir kuruluştur.
2. DAO, Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon anlamına gelir ve merkezi olmayan doğasını ve özerk karar alma süreçlerini vurgular.
3. Protokol DAO'ları, Girişim Sermayesi DAO'ları, Hibe DAO'ları, Sosyal DAO'lar, Koleksiyoner DAO'lar ve diğerleri dahil olmak üzere çeşitli DAO türleri vardır ve her biri blok zinciri ekosisteminde farklı amaçlara ve işlevlere hizmet eder.
4. DAO'ların bazı popüler örnekleri Uniswap, Decentraland, Aave, OpenDAO ve ConstitutionDAO'dur ve bunlar kripto alanındaki DAO'ların çeşitliliğini ve potansiyelini ortaya koymaktadır.
5. Bir DAO'ya dahil olmak için bireyler mevcut bir DAO'ya katılabilir, kendi DAO'larını kurabilir veya yerel tokenleri veya yönetişim tokenleri aracılığıyla bir DAO'ya yatırım yapabilir.
6. DAO'ların faydaları arasında mülkiyetin demokratikleşmesi, şeffaflık, yüksek düzeyde güvenlik, artan topluluk katılımı, riskin merkeziyetsiz hale getirilmesi ve daha fazla kapsayıcılık yer alır.
7. DAO'ların dezavantajları arasında düzenleme zorlukları, potansiyel güven sorunları, bazı durumlarda yönetişim için büyük oy paylarına (dolayısıyla daha fazla tokene) duyulan ihtiyaç ve zayıf kodun bir DAO'nun çökmesine neden olma riski yer alabilir.
8. Çeşitli endüstrilerde ve yönetişim yapılarında devrim yaratma potansiyeliyle DAO'ların geleceği umut vericidir. Ancak DAO'larla ilgili zorlukların ve risklerin ele alınması, DAO'ların uzun vadeli başarısını ve yaygın şekilde benimsenmesini sağlamak için çok önemlidir.