Cardano Chang Hard Fork: Tất cả những gì bạn cần biết

Hard fork Chang của Cardano dự kiến sẽ diễn ra vào cuối tháng 7 năm 2024. Khám phá tất cả những thông tin liên quan đến bản nâng cấp tiếp theo của Cardano, bao gồm tác động của hard fork Chang đến khả năng mở rộng, tốc độ giao dịch, các giao thức bảo mật và quản trị do cộng đồng dẫn dắt của nền tảng. Cùng tìm hiểu cách thức bản nâng cấp quan trọng này sẽ giúp Cardano trở thành một blockchain hoàn toàn phi tập trung.

Cardano (ADA) là một nền tảng blockchain Lớp-1 (bockchain layer-1) hàng đầu được biết đến với sự tập trung vào bảo mật, tính bền vững và khả năng mở rộng. Blockchain này được tạo ra bởi Charles Hoskinson, đồng sáng lập của Ethereum. Mục đích của Cardano là cung cấp một hệ sinh thái cân bằng và bền vững hơn cho tiền điện tử. Một tính năng quan trọng của công nghệ blockchain là khả năng thực hiện những thay đổi đáng kể của giao thức thông qua các bản hard fork.

Một hard fork chính là một bản nâng cấp thiết yếu để nhằm thay đổi giao thức blockchain theo cách tạo ra sự không tương thích với phiên bản trước đó. Vì thế hard fork thường dẫn đến việc phân tách blockchain, tạo ra hai chuỗi riêng biệt. Các bản nâng cấp hard fork là rất cần thiết cho việc triển khai các bản cập nhật và cải tiến lớn hơn trong hệ sinh thái blockchain.

Hard fork liên quan đến sự thay đổi cơ bản đối với giao thức blockchain, cụ thể bản cập nhật này yêu cầu tất cả các nút (nodes) và người dùng nâng cấp lên phiên bản mới nhất. Khác với soft fork được biết đến là một bản cập nhật có thể tương thích ngược (backward-compatible), một hard fork có thể dẫn đến sự phân tách vĩnh viễn khỏi phiên bản trước đó của blockchain.

Ví dụ, khi Bitcoin trải qua một hard fork vào năm 2017, mạng lưới này đã được phân tách thành hai mạng là Bitcoin (BTC) và Bitcoin Cash (BCH). Phiên bản mới đã thực hiện những thay đổi mà phiên bản cũ không thể nhận ra, vì vậy nó tạo ra hai chuỗi riêng biệt. Cơ chế này tạo điều kiện cho các bản cập nhật và cải tiến quan trọng nhưng đòi hỏi sự đồng thuận giữa các thành viên tham gia mạng để tránh bị phân mảnh (fragmentation).

Bản cập nhật Chang Hard Fork đã sẵn sàng | Nguồn: CardanoScan

Chang Hard Fork là một bản nâng cấp rất được mong đợi, dự kiến sẽ diễn ra vào cuối tháng 7 năm 2024. Bản nâng cấp này đánh dấu sự khởi đầu của kỷ nguyên Voltaire (Voltaire era), một giai đoạn quan trọng trong lộ trình phát triển của blockchain Cardano nhằm mục tiêu đạt được tính phi tập trung hoàn toàn. Kỷ nguyên Voltaire sẽ mở ra cơ chế quản trị do cộng đồng dẫn dắt, chuyển toàn quyền kiểm soát từ công ty phát triển Input Output Global (IOG) ban đầu sang cộng đồng Cardano.

Những thay đổi này nhằm mục đích biến Cardano thành một blockchain hoàn toàn phi tập trung, trao quyền cho các chủ sở hữu tiền điện tử ADA để có thể tác động trực tiếp đến tương lai của mạng. Bản nâng cấp cũng sẽ cải thiện tốc độ giao dịch và an ninh mạng, giúp cho Cardano trở nên hiệu quả và linh hoạt hơn. Các mục tiêu chính của Chang Hard Fork bao gồm:

Chuyển đổi Cardano sang kỷ nguyên Voltaire (Voltaire era), đánh dấu sự chuyển giao quyền quản trị mạng cho cộng đồng.
Giới thiệu DReps để tạo điều kiện thuận lợi cho việc ra quyết định phi tập trung.
Thiết lập Cardano Constitution (Hiến pháp Cardano) để hướng dẫn hoạt động quản trị trong tương lai.
Tăng cường bảo mật mạng và khả năng mở rộng thông qua các bản nâng cấp giao thức.

Những cải tiến này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi và đổi mới trong hệ sinh thái Cardano, giúp nền tảng trở thành lựa chọn hàng đầu cho các nhà phát triển và người dùng. Bằng cách tích hợp các tính năng và nâng cấp chính này, Chang Hard Fork sẽ định vị Cardano như một nền tảng blockchain an toàn, có khả năng mở rộng và hướng đến cộng đồng hơn:

Tính năng mở rộng nâng cao: Bản cập nhật Chang Hard Fork sẽ cải thiện đáng kể khả năng mở rộng của Cardano bằng cách nâng cấp cơ sở hạ tầng mạng để xử lý các giao dịch hiệu quả hơn. Mục tiêu của Cardano là nâng cao thông lượng giao dịch mỗi giây (TPS). Hiện tại, Cardano xử lý khoảng 250 giao dịch mỗi giây, nhưng các nâng cấp có thể nâng con số này lên hơn 1,000 TPS. Cải tiến này sẽ giúp hạn chế tình trạng tắc nghẽn và giảm chi phí giao dịch, từ đó hỗ trợ các ứng dụng phi tập trung (dApps) hoạt động trên mạng trơn tru hơn. Vì vậy, hệ sinh thái Cardano có thể thu hút nhiều nhà phát triển và người dùng hơn nữa.
Tốc độ giao dịch nâng cao: Với bản nâng cấp Chang Hard Fork, Cardano dự kiến sẽ tăng tốc độ giao dịch. Thời gian giao dịch nhanh hơn có nghĩa là người dùng có thể gửi và nhận ADA nhanh hơn. Cải tiến này rất quan trọng đối với các ứng dụng cần tương tác thời gian thực (real-time interactions), như dịch vụ tài chính và nền tảng trò chơi. Thông qua việc giảm độ trễ (latency), Cardano đảm bảo trải nghiệm người dùng tốt hơn, làm cho mạng lưới có lợi thế cạnh tranh hơn với các nền tảng blockchain khác. Sau nâng cấp, blockchain Cardano hướng đến mục tiêu cắt giảm đáng kể thời gian giao dịch, đồng thời góp phần cải thiện hiệu suất tổng thể của mạng lưới.
Cải tiến giao thức bảo mật: Bảo mật là yếu tố quan trọng nhất trong bất kỳ mạng lưới blockchain nào và Chang Hard Fork đã giới thiệu các biện pháp an ninh mạnh mẽ để củng cố Cardano nhằm mục tiêu chống lại các mối đe dọa. Những giao thức bảo mật này bao gồm các kỹ thuật mật mã tiên tiến cũng như quá trình xác thực được cải thiện để bảo vệ giao dịch và hợp đồng thông minh. Chẳng hạn như các giao thức bảo mật được cải thiện sẽ bảo vệ chống lại các cuộc tấn công phổ biến như Chi tiêu gấp đôi (double-spending) và đảm bảo tính toàn vẹn của blockchain.
Khả năng phục hồi chống lại các cuộc tấn công: Việc nâng cấp cũng làm cho Cardano mạnh mẽ hơn để chống lại nhiều loại tấn công khác nhau. Các biện pháp bảo mật nâng cao sẽ bảo vệ mạng khỏi những tác nhân độc hại đang cố gắng gây rối hoạt động của mạng. Khả năng phục hồi này đạt được thông qua các cơ chế phòng thủ tốt hơn và giám sát chặt chẽ hơn về tình trạng của mạng. Cardano đặt mục tiêu duy trì một blockchain ổn định và đáng tin cậy, ngay cả khi đang đối mặt với các mối đe dọa tiềm ẩn thông qua việc triển khai các biện pháp đó. Điều này bao gồm cải tiến cơ chế đồng thuận (consensus mechanism) Ouroboros của Cardano, giúp nâng cao khả năng xử lý và phục hồi của mạng sau các cuộc tấn công.
Quản trị dựa trên cộng đồng: Một trong những khía cạnh quan trọng nhất của Chang Hard Fork là việc giới thiệu tính năng quản trị do cộng đồng dẫn dắt. Thay đổi này cho phép các chủ sở hữu tiền điện tử ADA có quyền tham gia trực tiếp vào quá trình ra quyết định liên quan đến mạng thông qua các cơ chế bỏ phiếu trên chuỗi (on-chain voting mechanisms). Bản nâng cấp bao gồm triển khai các Đại diện Ủy thác (Delegate Representatives) (DReps), những người sẽ đại diện cho lợi ích của cộng đồng. Sự chuyển đổi sang một mô hình quản trị phi tập trung đảm bảo rằng các quyết định về tương lai của mạng được đưa ra bởi chính người dùng của mạng, trên cơ sở đó thúc đẩy tính minh bạch và toàn diện.

Mô hình quản trị phi tập trung của Cardano sau bản nâng cấp Chang | Nguồn: Diễn Đàn Cardano

Bằng cách tuân theo các giai đoạn này, mục đích của Cardano hướng đến việc tạo ra một khung quản trị (governance framework) mạnh mẽ và toàn diện nhằm đảm bảo sự bền vững và khả năng phục hồi của mạng:

Giới thiệu Đại diện ủy thác (Delegate Representatives) (DReps): Bản nâng cấp Chang Hard Fork giới thiệu Đại diện ủy thác (Delegate Representatives) (DReps) vào hệ thống quản trị của Cardano. DReps được các chủ sở hữu token ADA bầu chọn để đại diện cho lợi ích của cộng đồng. Vai trò chính của DReps là tham gia vào cơ chế quản trị bằng cách bỏ phiếu cho các đề xuất và hoạt động định hướng mạng lưới. Mô hình này đảm bảo rằng ngay cả khi người dùng không có chuyên môn kỹ thuật hoặc thời gian để bỏ phiếu cho mỗi đề xuất vẫn có thể tham gia vào quá trình quản trị của Cardano một cách hiệu quả bằng cách ủy quyền quyền bỏ phiếu của người dùng cho một DRep mà họ tin tưởng. Hệ thống DReps thúc đẩy sự tham gia và phân cấp các quyết định, từ đó góp phần làm cho hoạt động quản trị mạng trở nên toàn diện và mang tính đại diện hơn.
Cardano Constitution Convention (Hội nghị Hiến pháp Cardano): Hội nghị Hiến pháp Cardano là một sự kiện quan trọng trong mô hình quản trị do Chang Hard Fork giới thiệu. Sự kiện nay dự kiến diễn ra tại Buenos Aires sẽ quy tụ các đại diện được bầu từ khắp nơi trên thế giới tham gia soạn thảo phiên bản đầu tiên của Hiến pháp Cardano (Cardano Constitution). Hiến pháp này sẽ đặt ra các nguyên tắc nền tảng cho việc quản trị Cardano, đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và sự tham gia của cộng đồng. Hội nghị cũng đánh dấu một bước tiến quan trọng hướng tới mô hình quản trị phi tập trung (decentralized governance model), trong đó cộng đồng có thể tích cực tham gia vào việc xây dựng và duy trì các quy tắc cũng như chính sách của mạng.
Community Vote (Bỏ phiếu cộng đồng): Sau khi hiến pháp Cardano được soạn thảo, giai đoạn quan trọng tiếp theo là sự kiện bỏ phiếu của cộng đồng. Trong đó, tất cả chủ sở hữu tiền điện tử ADA sẽ có cơ hội bỏ phiếu để quyết định xem có chấp nhận hiến pháp đã được đề xuất hay không. Sự kiện bỏ phiếu này rất quan trọng vì nó đảm bảo rằng hiến pháp nhận được sự ủng hộ của cộng đồng và phản ánh ý chí tập thể của người dùng Cardano. Nếu được thông qua, hiến pháp sẽ trở thành nền tảng cho cơ chế quản trị phi tập trung của Cardano, đóng vai trò là hướng dẫn cho các quyết định và phát triển trong tương lai của mạng. Quá trình này nhấn mạnh cam kết của Cardano đối với một cấu trúc quản trị dân chủ và minh bạch, trao quyền cho cộng đồng để họ có thể tác động trực tiếp đến sự phát triển của mạng.

Chang Hard Fork đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng đối với blockchain Cardano. Sau bản nâng cấp này, Cardano sẽ chuyển từ việc được quản lý bởi công ty Input Output Global (IOG) ban đầu sang việc được quản trị bởi chính cộng đồng của mình. Quá trình chuyển đổi này là một bước tiến hướng tới sự phi tập trung hoàn toàn, trong đó quyền quyết định phát triển mạng lưới sẽ nằm trong tay các chủ sở hữu ADA. Thông qua việc giới thiệu tính năng quản trị do cộng đồng dẫn dắt, Cardano hướng đến mục tiêu nâng cao tính minh bạch và thúc đẩy quá trình ra quyết định mang tính toàn diện hơn.

Lợi ích tiềm năng của Chang Hard Fork đối với Cardano

Thúc đẩy sự tham gia: Bằng cách cho phép các chủ sở hữu ADA có quyền bỏ phiếu về các đề xuất và bầu chọn ra DReps (Đại diện ủy thác), Cardano đã thành công trong việc khuyến khích nhiều người dùng hơn tham gia tích cực vào hoạt động quản trị.
Tăng phần thưởng staking: Quy trình staking được cải thiện có thể làm tăng tỷ lệ tham gia, từ đó có tiềm năng nâng cao tổng giá trị phần thưởng staking được phân phối cho các thành viên.
Nâng cao tính bảo mật: Quản trị phi tập trung có thể cải thiện an ninh mạng bằng cách phân bổ quyền kiểm soát trên một cơ sở rộng hơn, góp phần làm giảm nguy cơ tấn công tập trung. Bằng cách cho phép staking trên nhiều nhóm, người dùng có thể hạn chế được những rủi ro liên quan đến việc staking trong một nhóm duy nhất, từ đó tăng cường bảo mật cho tài sản đã staking của mình.
Minh bạch: Quản trị cộng đồng thúc đẩy sự minh bạch vì tất cả các quyết định và thay đổi được thực hiện thông qua quá trình bỏ phiếu công khai.

Thách thức trong việc nâng cấp Chang (Chang Upgrade) của Cardano

Tính phức tạp trong phối hợp: Việc chuyển đổi sang mô hình phi tập trung đòi hỏi phải phối hợp hiệu quả giữa một số lượng lớn các bên liên quan, điều này có thể phức tạp và tốn nhiều thời gian.
Sự thờ ơ của Voter (Cử tri): Việc đảm bảo sự tham gia tích cực từ tất cả các chủ sở hữu ADA có thể là một thách thức. Nếu một phần lớn những người tham gia trong cộng đồng không hoạt động, điều này có thể làm cản trở tính hiệu quả của hoạt động quản trị.
Rủi ro khi triển khai: Tương tự như mọi bản nâng cấp lớn, sẽ có những rủi ro kỹ thuật liên quan đến việc triển khai Chang Hard Fork. Vì vậy việc đảm bảo một quá trình chuyển đổi suôn sẻ là rất quan trọng trong việc duy trì sự ổn định của mạng.

Dưới đây là tổng quan cách mà giá tiền điện tử ADA phản ứng với các bản nâng cấp quan trọng trước đây của blockchain Cardano:

Phân tích mức tăng giá của ADA trong đợt hard fork Alonzo năm 2021

Hard fork Alonzo diễn ra vào tháng 9 năm 2021 là một cột mốc quan trọng của Cardano, bản nâng cấp này đã giới thiệu chức năng hợp đồng thông minh (smart contract) cho mạng lưới. Alonzo cho phép các nhà phát triển triển khai các ứng dụng phi tập trung (dApps) trên Cardano, tương tự như những gì có thể thực hiện trên Ethereum. Trong thời gian chờ đợi bản nâng cấp này, tiền điện tử ADA đã trải qua một đợt tăng giá đáng kể. Trước hard fork, giá ADA tăng khoảng 130%, từ 1.35 USD lên mức cao nhất mọi thời đại (ATH) là 3.10 USD vào ngày 2 tháng 9 năm 2021, khoảng 10 ngày trước khi nâng cấp Alonzo diễn ra. Mức tăng trưởng về giá trị này đã làm nổi bật sự lạc quan của thị trường về khả năng mới của Cardano và tiềm năng hỗ trợ các ứng dụng đa dạng về DeFi và NFT.

Phản ứng giá ADA sau đợt hard fork của Vasil vào năm 2022

Hard fork Vasil, được đặt theo tên của Vasil St. Dabov, một thành viên quá cố của cộng đồng Cardano đã được triển khai vào ngày 22 tháng 9 năm 2022. Bản nâng cấp này nhằm cải thiện khả năng mở rộng, hiệu quả và giảm độ trễ khối (block latency) của mạng Cardano. Hard fork này giới thiệu một số Đề Xuất Cải Tiến Cardano (Cardano Improvement Proposals) (CIPs) chính, như CIP-31, CIP-32 và CIP-33, đã cải thiện lưu lượng giao dịch và giảm chi phí giao dịch cho nền tảng. Bất chấp có những cải tiến này, hard fork Vasil vẫn có tác động trái chiều đến giá của ADA. Mặc dù có một đợt tăng giá nhẹ, cụ thể ADA đã tăng khoảng 9% lên 0.49 USD vào thời điểm thông báo ngày nâng cấp nhưng tổng thể biến động giá đã giảm xuống nhiều do nằm trong điều kiện thị trường gấu (bear market).

So sánh tác động dự kiến của Hard Fork Chang lên giá ADA với các đợt nâng cấp trước đó.

Khi Cardano đang chuẩn bị cho bản nâng câp Chang hard fork, dự kiến diễn ra vào cuối tháng 7 năm 2024, các nhà phân tích thị trường đang nhìn lại các biến động giá trong các lần hard fork trước để phát hiện các dấu hiệu. Mục tiêu của Chang hard fork là chuyển đổi Cardano vào kỷ nguyên Voltaire (Voltaire era), nhấn mạnh sự phi tập trung hoàn toàn và cơ chế quản trị do cộng đồng dẫn dắt. Dựa trên bối cảnh lịch sử, nhiều người dự đoán một xu hướng tăng giá tương tự cho tiền điện tử ADA trước khi bản nâng cấp này diễn ra.

Các nền tảng thông tin thị trường và các nhà phân tích rất lạc quan về biến động giá ADA tiềm năng sau bản nâng cấp Chang hard fork. Xu hướng lịch sử cho thấy các nâng cấp quan trọng thường có khả năng làm tăng giá ADA. Ví dụ, sự mong đợi về bản nâng cấp Alonzo vào năm 2021 đã dẫn đến một đợt tăng giá đáng kể. Tương tự, Chang hard fork cũng được dự đoán sẽ thu hút sự chú ý đáng kể của thị trường và có khả năng đẩy giá ADA lên cao hơn.

Các nhà phân tích dự đoán rằng Chang hard fork có thể dẫn đến một đợt tăng giá cho ADA, có thể tương tự như mức tăng 130% được thấy trước hard fork Alonzo. Tâm lý lạc quan này được thúc đẩy bởi những cải tiến trong cơ chế quản trị và phân cấp mà Chang hard fork hứa hẹn sẽ mang lại. Ngoài ra, việc chuyển đổi sang một mô hình do cộng đồng quản trị có khả năng thu hút thêm nhiều nhà đầu tư và nhà phát triển hơn đến với hệ sinh thái Cardano, từ đó củng cố thêm hiệu suất thị trường của tiền điện tử ADA.

Lộ trình phát triển của Cardano | Nguồn: CardanoSpot

Dưới đây là danh sách một số phát triển chính sắp tới trong lộ trình Cardano sau đợt Chang hard fork vào cuối tháng 7:

Cardano Constitution Workshops (Hội thảo về Hiến pháp Cardano): Vào năm 2024, Cardano sẽ tổ chức một loạt các workshops (hội thảo) trên phạm vi toàn cầu để thu hút cộng đồng xây dựng Hiến pháp Cardano (Cardano Constitution). Những hội thảo này được điều hành bởi Intersect sẽ diễn ra tại 50 địa điểm trên toàn thế giới. Mục tiêu của chúng là thu thập các quan điểm đa dạng từ hệ sinh thái Cardano, đảm bảo hiến pháp phản ánh tầm nhìn chung của cộng đồng về quản trị. Bằng cách tham gia các hội thảo này, người dùng có thể đóng góp vào việc xây dựng tài liệu nền tảng và tài liệu này vốn được biết đến với vai trò như một hướng dẫn cho việc quản trị phi tập trung của Cardano.
Dự án Intersect: Dự án Intersect đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tính đổi mới và hợp tác trong hệ sinh thái Cardano. Sáng kiến này hỗ trợ các chủ nhà cộng đồng trong việc tổ chức các hội thảo, thúc đẩy các đề xuất quản trị và cải thiện khuôn khổ quản trị tổng thể. Intersect cũng cung cấp các khoản tài trợ để hỗ trợ các dự án do cộng đồng dẫn dắt, giúp thúc đẩy sự phát triển và tăng trưởng của Cardano. Bằng cách tham gia vào các hoạt động của Intersect, người dùng cũng có thể góp phần vào việc định hình tương lai cho Cardano và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền tảng.
Token hóa tài sản trong thế giới thực (Real-World Tokenization): Cardano đang đạt được những bước tiến đáng kể trong việc token hóa tài sản thế giới thực (Real-World Tokenization). Điều này bao gồm việc token hóa các tài sản như bất động sản, nghệ thuật và hàng hóa trên mạng Cardano. Ví dụ, NMKR, một nền tảng trên Cardano, đã cho phép token hóa kim cương. Tính năng này giúp các doanh nghiệp và người sáng tạo kiếm tiền từ tài sản của họ một cách hiệu quả và tạo ra các luồng kinh doanh mới. Token hóa trên Cardano giúp đơn giản hóa việc gia nhập không gian Web3, hỗ trợ các thương hiệu và người sáng tạo có thể tiếp cận dễ dàng để tận dụng công nghệ blockchain.

Chang Hard Fork và các phát triển khác trong năm 2024 đánh dấu một giai đoạn chuyển đổi cho blockchain Cardano. Năm nay là thời điểm then chốt khi Cardano chuyển sang một blockchain do cộng đồng quản lý, nâng cao khả năng mở rộng, bảo mật và khuôn khổ quản trị.

Tương lai của Cardano được đánh giá rất tiềm năng, tuy nhiên vẫn không thể tránh khỏi các rủi ro liên quan vì giá ADA có thể biến động khó lường trong các đợt nâng cấp của mạng. Vì vậy, hãy luôn nghiên cứu kỹ lưỡng và cân nhắc những yếu tố này khi đưa ra quyết định giao dịch.