Ethereum là nền tảng blockchain hàng đầu cho các ứng dụng phi tập trung (dApp) đã cách mạng hóa thế giới tài chính và hơn thế nữa. Tuy nhiên, thành công của nền tảng này cũng mở ra một thách thức lớn về khả năng mở rộng. Khi lượng người dùng gia tăng, phí giao dịch cũng sẽ tăng vọt và thời gian xử lý trở nên chậm chạp hơn.
Quá trình nâng cấp Ethereum 2.0 vẫn đang được tiến hành theo từng giai đoạn. Trong khi Ethereum 2.0 có thể giải quyết được nhiều vấn đề về khả năng mở rộng của Ethereum thì Mạng Layer-2 cung cấp giải pháp tốt nhất để giúp thúc đẩy việc áp dụng cơ sở hạ tầng phi tập trung của Ethereum một cách phổ biến nhằm hỗ trợ các ứng dụng phi tập trung dApp trên nhiều lĩnh vực đa dạng.
Thời điểm này khiến ZK rollups nổi lên như một tia hy vọng, hứa hẹn sẽ mở ra tiềm năng thực sự của Ethereum thông qua hiệu quả và tính bảo mật tuyệt vời.
ZK Rollup là gì và hoạt động như thế nào?
ZK rollups là một loại giải pháp mở rộng quy mô Layer-2 nhằm mục đích tăng thông lượng giao dịch của một blockchain cơ sở như Ethereum. Chúng thực hiện điều này bằng cách gộp nhiều giao dịch thành một giao dịch duy nhất, từ đó giảm tải trọng cho mạng.
Hãy tưởng tượng một thành phố nhộn nhịp với những con phố đông đúc. ZK rollups giống như các đường vòng trong thành phố này, xử lý hiệu quả các giao dịch ngoài chuỗi trong khi vẫn đảm bảo tính hợp lệ trên mạng chính của Ethereum. Chúng sử dụng một công nghệ mã hóa mạnh mẽ được gọi là Bằng chứng không tri thức (zero-knowledge proofs), cho phép xác thực một phần thông tin mà không tiết lộ cụ thể về thông tin đó.
Những bằng chứng này cực kỳ ngọn nhẹ, giúp giảm đáng kể dữ liệu được lưu trữ trên mạng chính và cho phép xử lý giao dịch nhanh chóng. ZKP có ba thuộc tính thiết yếu bao gồm tính đầy đủ, tính đúng đắn và tính không kiến thức, đảm bảo xác thực giao dịch an toàn và hiệu quả.
Tìm hiểu thêm về zero-knowledge proofs (Bằng chứng không tri thức) (ZKP) và cách chúng hoạt động.
ZK rollups hoạt động như thế nào?
ZK rollups hoạt động thông qua sự kết hợp giữa các hợp đồng trên chuỗi và máy ảo ngoài chuỗi (virtual machines) theo cách sau:
- Hợp đồng trên chuỗi: Hợp đồng thông minh trên mạng chính xác định các quy tắc cho các giao dịch trong ZK Rollup.
- Máy ảo ngoài chuỗi: Giao dịch được thực hiện ngoài chuỗi trong một máy ảo riêng biệt, mang lại lợi ích về tốc độ và giảm chi phí hơn.
- Tạo zero-knowledge proofs: Một bằng chứng mật mã (cryptographic proofs) được tạo ra, chứng minh tính hợp lệ của toàn bộ lô giao dịch mà không tiết lộ bất kỳ giao dịch riêng lẻ nào.
- Xác minh bằng chứng trên chuỗi: Bằng chứng này được gửi cho mạng chính (mainnet) và được xác minh bởi trình xác thực, đảm bảo tính toàn vẹn của các giao dịch ngoài chuỗi.
Hợp đồng trên chuỗi xác định các quy tắc và lưu trữ dữ liệu quan trọng, trong khi các máy ảo ngoài chuỗi xử lý phần lớn giao dịch. Cơ chế hoạt động này giúp tăng cường đáng kể thông lượng giao dịch, giảm tắc nghẽn mạng và giảm phí giao dịch.
Ưu điểm của ZK Rollup
ZK Rollup đã nổi lên như một giải pháp đột phá trong hệ sinh thái Ethereum, giải quyết những thách thức cấp bách mà Ethereum phải đối mặt và tạo nền tảng cho những giải pháp mở rộng Layer-2 của Ethereum bền vững hơn.
- Khả năng mở rộng và tăng thông lượng: ZK Rollups nâng cao khả năng mở rộng của mạng bằng cách kết hợp nhiều giao dịch ngoài chuỗi thành một giao dịch duy nhất, giảm dữ liệu trên blockchain chính và giảm phí gas thông qua xử lý và phân khối ngoài chuỗi, từ đó thúc đẩy thông lượng của mạng.
- Bảo mật và tốc độ: Đảm bảo tính bảo mật thông qua bằng chứng mật mã (cryptographic proofs) mà không tiết lộ dữ liệu thực tế và đạt được kết quả giao dịch nhanh hơn bằng cách xác minh các giao dịch được nhóm ngoài chuỗi.
- Trải nghiệm người dùng và tính ổn định của mạng: ZK Rollups cải thiện trải nghiệm người dùng với các giao dịch nhanh hơn, tiết kiệm chi phí hơn, điều này có lợi cho các ứng dụng có thông lượng cao và giảm tắc nghẽn mạng bằng cách giảm tải các giao dịch khỏi chuỗi chính.
- Tính sẵn có và khả năng tương thích của dữ liệu: Không giống như một số giải pháp mở rộng Layer 2, ZK Rollups duy trì tính khả dụng của dữ liệu (data availability) trên chuỗi, nâng cao độ tin cậy, đồng thời thường tương thích với các hợp đồng thông minh của Ethereum, tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển hoặc triển khai của nhà phát triển.
- Thân thiện với môi trường và hỗ trợ khả năng tương tác Blockchain: ZK Rollups thân thiện với môi trường bằng cách xử lý các giao dịch hiệu quả và giảm mức tiêu thụ năng lượng, đồng thời thúc đẩy khả năng tương tác giữa các hệ sinh thái blockchain khác nhau.
Sự khác biệt giữa ZK rollups và các giải pháp Layer-2 khác
ZK rollups khác với các giải pháp Layer 2 khác, chẳng hạn như Optimistic Rollups ở một số khía cạnh chính. Optimistic Rollups giả định các giao dịch hợp lệ theo mặc định và chỉ kiểm tra chúng nếu có yêu cầu được đưa ra. Trong khi đó, ZK rollups xác thực mọi giao dịch thông qua công nghệ mật mã bằng chứng không tri thức (zero-knowledge proofs).
ZK rollups cung cấp tính bảo mật cao hơn và tính hữu hạn tức thì của các giao dịch, trái ngược với giai đoạn thử thách trong Optimistic Rollups. Điều này làm cho công nghệ này trở nên phức tạp hơn nhưng cũng cung cấp giải pháp mạnh mẽ hơn để mở rộng quy mô Ethereum.
ZK rollups mang lại những lợi thế khác biệt so với Optimistic Rollups và các giải pháp mở rộng quy mô Layer-2 khác, bao gồm:
- Bảo mật mạnh mẽ hơn: ZK rollups cung cấp khả năng hoàn tất giao dịch tức thì trên mạng chính, trong khi Optimistic Rollups có giai đoạn thử thách để phát hiện gian lận tiềm ẩn.
- Không có giả định kinh tế: ZK rollups không yêu cầu trung gian đáng tin cậy, không giống như Optimistic Rollups, dựa trên giả định về những trình xác thực trung thực.
- Nâng cao quyền riêng tư: Chi tiết giao dịch riêng lẻ vẫn được ẩn trong bằng chứng, mang lại sự riêng tư vượt trội hơn hẳn so với Optimistic Rollups.
TOP 10 dự án ZK rollups tốt nhất 2024
Lĩnh vực ZK Rollup đang phát triển nhanh chóng, với những nhân tố sáng tạo đang nổi lên thu hút nhiều sự chú ý. Dưới đây là một số giải pháp ZK rollup đang thịnh hành trên Ethereum rất đáng để theo dõi:
1. Manta Network (Manta Pacific)
TVL: 851 triệu USD
Ngày ra mắt:Tháng 9 năm 2023 (Ra mắt Testnet)
Token gốc: MANTA là token gốc được sử dụng để quản trị, stake và thanh toán phí khi giao dịch trên Manna Network.
Manta Network tập trung vào các giao dịch DeFi bảo vệ quyền riêng tư. Layer-2 Manta Pacific trên Ethereum sử dụng công nghệ mật mã zk-SNARK (Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge - đối số tri thức không tương tác cô đọng) để đảm bảo quyền riêng tư của giao dịch. Chỉ trong một thời gian ngắn kể từ khi ra mắt, dự án đã vượt qua Base của Coinbase để trở thành mạng Ethereum Layer-2 lớn thứ tư dựa trên TVL.
Bằng cách tận dụng zk-SNARK, Manta Network cho phép người dùng giao dịch và trao đổi tiền điện tử theo cách hoàn toàn riêng tư. Các chi tiết của giao dịch, bao gồm loại tài sản và số tiền, được mã hóa nhưng có thể xác minh tính hợp pháp.
Điểm nổi bật: Manta Network tạo nên sự khác biệt so với đối thủ nhờ tập trung vào quyền riêng tư trong không gian DeFi, một tính năng thường thiếu trong các nền tảng DeFi khác. Mạng Ethereum Layer-2 này cũng tập trung vào khả năng tương tác, nhằm tạo ra lớp bảo mật cho tất cả các ứng dụng DeFi trên nhiều blockchain khác nhau.
2. Linea
TVL: 202 triệu USD
Ngày ra mắt: tháng 8 năm 2023
Token gốc: LINEA, tiện ích vẫn chưa được công bố.
Linea là giải pháp mở rộng quy mô Layer-2 sử dụng ZK Rollups để cải thiện tốc độ giao dịch và giảm chi phí. Linea xử lý các giao dịch ngoài chuỗi Ethereum chính và nhóm chúng lại với nhau để gửi, sử dụng zk-SNARK để xác thực. Linea đã công bố một chiến dịch airdrop cho token gốc của mình vào tháng 1 năm 2024, mặc dù thông tin chi tiết về tiện ích của token vẫn chưa được tiết lộ.
Mạng Linea cũng tập trung vào việc dễ dàng tích hợp cho các nhà phát triển, cho phép họ xây dựng và triển khai các ứng dụng Ethereum hiệu quả hơn.
Điểm nổi bật: Điểm mạnh chính của Linea là khả năng mở rộng và tốc độ, mang lại thông lượng cao hơn nhiều đối thủ.
3. Polygon zkEVM
TVL: 115 triệu USD
Ngày ra mắt: Tháng 3 năm 2023 (Ra mắt Mainnet Beta)
Token gốc: MATIC, được sử dụng để thanh toán phí gas và quản trị mạng.
Polygon zkEVM (Zero Knowledge Ethereum Virtual Machine) là một phần của bộ Polygon, cung cấp giải pháp ZK Rollup tương thích với Ethereum và có thể mở rộng. Dự án hoạt động bằng cách thực hiện các giao dịch ngoài chuỗi trong môi trường tương thích với máy ảo EVM và sau đó chứng minh tính hợp lệ của chúng trên chuỗi bằng cách sử dụng bằng chứng ZK. Điều này đảm bảo khả năng tương thích với các hợp đồng và công cụ Ethereum hiện có.
Là một phần của hệ sinh thái Polygon, zkEVM được hưởng lợi từ hiệu ứng mạng và tích hợp với các giải pháp Polygon khác, có khả năng cung cấp môi trường layer 2 mạnh mẽ và linh hoạt.
Điểm nổi bật: Tính năng nổi bật của Polygon zkEVM là khả năng tương thích với các công cụ Ethereum và hợp đồng thông minh hiện có, giúp các nhà phát triển đã quen thuộc với hệ sinh thái Ethereum có thể tiếp cận dễ dàng.
4. Starknet
TVL: 170 triệu USD
Ngày ra mắt: tháng 2 năm 2022
Token gốc: STRK, được sử dụng để thanh toán phí gas, quản trị và stake.
StarkNet được xây dựng trên công nghệ STARK (Scalable Transparent ARguments of Knowledge), một loại công nghệ zero-knowledge proof (Bằng chứng không tri thức). Nó được thiết kế cho khả năng mở rộng cao và đảm bảo quyền riêng tư. StarkNet xử lý và xác minh các giao dịch ngoài chuỗi bằng cách sử dụng STARK và sau đó đăng các bằng chứng này lên mạng chính Ethereum. Phương pháp này cho phép khả năng mở rộng đáng kể, đồng thời đảm bảo tính bảo mật và quyền riêng tư của giao dịch.
StarkNet hỗ trợ tính toán chung, nghĩa là nó có thể chạy bất kỳ hợp đồng thông minh nào, từ đó có khả năng trở thành một nền tảng linh hoạt cho các nhà phát triển.
Điểm nổi bật: Việc sử dụng công nghệ STARKs giúp StarkNet có khả năng mở rộng cao và an toàn mà không cần thiết lập đáng tin cậy (khác với zk-SNARKs). STARKs cũng có khả năng chống lại sự tấn công của máy tính lượng tử (quantum-resistant), mang lại tính bảo mật bền vững.
5. zkSync Era
TVL: 555 triệu USD
Ngày ra mắt: Tháng 3 năm 2023 (Ra mắt Mainnet đầy đủ)
Token gốc: ZKS, được sử dụng để thanh toán phí gas, hoạt động quản trị và stake.
zkSync Era, được phát triển bởi Matter Labs đang sử dụng công nghệ zkRollup. Dự án tập trung vào khả năng mở rộng và trải nghiệm người dùng, duy trì khả năng tương thích với blockchain Ethereum. zkSync Era xử lý các giao dịch ngoài chuỗi và gộp chúng thành một bằng chứng duy nhất (single proof), sau đó được gửi tới mạng chính Ethereum. Quá trình này tận dụng công nghệ mật mã zero-knowledge proofs để đảm bảo tính bảo mật và hiệu quả.
zkSync Era nhằm mục đích cung cấp phí giao dịch thấp và thông lượng cao, giải quyết hai điểm yếu chính của mạng chính Ethereum.
Điểm nổi bật: zkSync Era duy trì khả năng tương thích với máy ảo EVM, nghĩa là nó có thể chạy trực tiếp các hợp đồng thông minh Ethereum. Đây là một lợi thế đáng kể cho các nhà phát triển muốn chuyển sang Layer-2 mà không cần viết lại mã (code).
6. Scroll
TVL: 63,46 triệu USD
Ngày ra mắt:Tháng 10 năm 2023 (Triển khai cầu kết nối (Bridge)
Token gốc: Chưa có Token gốc.
Scroll là giải pháp ZK Rollup tập trung vào thông lượng cao và độ trễ thấp. Nó sử dụng công nghệ zk-SNARK để nén các giao dịch. Các giao dịch được thực hiện ngoài chuỗi và sau đó được tổng hợp thành một bằng chứng zk-SNARK duy nhất. Bằng chứng này sau đó được gửi tới mạng chính Ethereum, xác nhận tính hợp lệ của tất cả các giao dịch được bao gồm.
Scroll tập trung vào khả năng tương thích với Máy ảo Ethereum (EVM), cho phép người dùng dễ dàng chuyển các hợp đồng thông minh Ethereum hiện có sang nền tảng.
Điểm nổi bật: Scroll tập trung vào việc đạt được thông lượng cao trong khi chi phí rẻ hơn. Mục đích là cung cấp một giải pháp thay thế hiệu quả hơn cho các ứng dụng DeFi và các trường hợp sử dụng khối lượng giao dịch cao.
7. Aztec Protocol
Ngày ra mắt: 2017
Token gốc: Chưa có Token gốc.
Mô hình ZK-Rollup công-tư kết hợp (hybrid public-private) của Aztec thực thi logic hợp đồng thông minh theo cả hai cách công khai và riêng tư, duy trì tính bảo mật của mạng lưới Ethereum. Quyền riêng tư là tùy chọn, cho phép các ứng dụng từ giao dịch riêng tư đến bỏ phiếu ẩn danh.
Một tính năng chính của dự án là Noir, ngôn ngữ lập trình để viết các mạch không tiết lộ thông tin (zero-knowledge circuits), đơn giản hóa việc phát triển các dApp sử dụng công nghệ mật mã ZK proofs. Giao thức này nhằm mục đích phân cấp tất cả các thành phần cốt lõi của nó bằng cách khởi chạy mạng chính, phù hợp với các giá trị của Ethereum về phát triển nguồn mở, khả năng chống kiểm duyệt và các hệ thống không cần phép.
Điểm nổi bật: Điểm mạnh của Aztec bao gồm quyền riêng tư có thể lập trình, mô hình kết hợp, ngôn ngữ Noir và khả năng kết hợp công - tư.
8. ZKFair
Ngày ra mắt: tháng 12 năm 2023
Token gốc: ZKF, được sử dụng để thanh toán phí gas, quản trị và kiếm phần thưởng từ phí gas.
Vốn hóa thị trường ZKF: 163 triệu USD
ZKFair được thiết kế như một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) sử dụng công nghệ ZK Rollup. Dự án tập trung đảm bảo thực hiện giao dịch công bằng và ngăn chặn giao dịch chạy trước (front-running).
ZKFair sử dụng công nghệ zero-knowledge proofs để xử lý các giao dịch ngoài chuỗi và sau đó chuyển sang Ethereum. Tính năng chính của nó là ngăn chặn việc thao túng thứ tự giao dịch (như tình trạng chạy trước), điều thường thấy ở các sàn DEX khác.
Điểm nổi bật: Khả năng chống thao túng lệnh giao dịch và ngăn không cho giao dịch chạy trước là tính năng nổi bật của ZKFair, mang đến một môi trường giao dịch công bằng hơn. Cách tiếp cận của ZKFair phục vụ cho các nhà giao dịch quan tâm đến tính toàn vẹn của các giao dịch trong môi trường giao dịch phi tập trung.
9. DeGate V1
Ngày ra mắt: tháng 9 năm 2022
Token gốc: DG, được sử dụng để quản trị, stake và thanh toán phí trên nền tảng phái sinh.
Vốn hóa thị trường của DG: 21,14 triệu USD
DeGate V1 được xây dựng trên ZK rollups, một loại giải pháp mở rộng quy mô Layer-2 cho Ethereum. Nó sử dụng công nghệ zero-knowledge proofs để thực hiện nhiều giao dịch ngoài chuỗi trước khi gửi chúng lên mạng chính Ethereum. Quá trình này giúp giảm chi phí giao dịch và tăng thông lượng trong khi vẫn duy trì tính bảo mật của mạng Ethereum.
Điểm nổi bật: Điểm bán hàng độc đáo (unique selling point) của DeGate V1 tập trung vào việc trở thành một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) được tối ưu hóa để có độ trượt giá và chi phí thấp, đặc biệt nhắm mục tiêu vào các giao dịch lớn.
10. ZetaChain
Ngày ra mắt: Tháng 2 năm 2021
Token gốc: ZETA, được sử dụng để thanh toán phí gas, hoạt động quản trị và liên lạc xuyên chuỗi cho nền tảng tương tác.
ZetaChain là dự án đang tiên phong tạo ra "cầu kết nối toàn cầu" (universal bridges) giữa các blockchain bằng cách sử dụng công nghệ ZK Rollups để liên lạc xuyên chuỗi an toàn và hiệu quả. Nền tảng sử dụng zk-SNARK để chứng minh tính hợp lệ của các giao dịch trên một chuỗi mà không tiết lộ bất kỳ thông tin bí mật nào trên chuỗi kia. Ngoài ra, ZetaChain còn cho phép truyền tài sản và dữ liệu liền mạch trên các blockchain khác nhau.
Điểm nổi bật: ZetaChain tập trung vào khả năng tương tác và chức năng chuỗi chéo, cho phép dApps sử dụng tài sản và dữ liệu từ nhiều blockchain một cách liền mạch. ZetaChain cũng thực hiện hợp đồng thông minh ngoài chuỗi bằng cách sử dụng công nghệ "ZetaML" độc đáo.
11. Taiko
Ngày ra mắt: Tháng 1 năm 2024 (testnet - mạng thử nghiệm)
Taiko là một dự án tiên phong trong hệ sinh thái Ethereum với việc sử dụng công nghệ Zero Knowledge Ethereum Virtual Machine (ZK-EVM) và ZK rollups để tạo ra một giao thức blockchain Layer-2 phi tập trung. Nền tảng được thiết kế để hoàn toàn tương thích với blockchain Ethereum, cho phép triển khai mượt mà các ứng dụng dApps của Ethereum hiện có mà không cần bất kỳ sửa đổi nào, do đó đảm bảo quá trình chuyển tiếp thuận lợi cho các nhà phát triển và duy trì nguyên tắc cũng như tính toàn vẹn của mạng Ethereum.
Taiko đã huy động được nguồn vốn đáng kể, lên tới 37 triệu USD thông qua hai vòng gọi vốn để hỗ trợ sự phát triển và tăng trưởng của mình. Dự án đã thể hiện sự tiến bộ đáng kể thông qua các bản thử nghiệm Alpha, thu hút sự tham gia rộng rãi từ các nhà phát triển và người xác thực.
Điểm nổi bật: Một tiến bộ đáng chú ý trong công nghệ của Taiko là phương pháp "dựa trên" sequencing, điều này tạo nên sự khác biệt trong cảnh quan của các giải pháp rollup. Trong kiến trúc này, sequencer - một thành phần quan trọng hoạt động tương tự như một kiểm soát viên không lưu bằng cách gom các giao dịch để hoàn tất - được điều khiển bởi blockchain Layer-1 hoặc cơ sở thay vì là một thực thể tập trung riêng biệt.
Cách tiếp cận này giải quyết một mối quan ngại phổ biến trong các công nghệ rollup hiện tại, nơi một sequencer tập trung có thể hành động như một điểm thất bại duy nhất hoặc một vector tiềm năng cho kiểm duyệt. Sequencing dựa trên của Taiko đơn giản hóa chuỗi giá trị Layer-2, đơn giản hóa quá trình giả định tin cậy, và giảm ma sát cho các nhà phát triển muốn áp dụng công nghệ này.
Thách thức của công nghệ ZK Rollup
Ngoài những lợi thế kể trên, các ZK rollups cũng đối mặt với những thách thức như:
- Độ phức tạp: Đây là nhược điểm lớn nhất vì ZK rollups sử dụng mật mã nâng cao, khiến khó triển khai và bảo trì.
- Giới hạn linh hoạt: ZK rollups có những hạn chế về loại giao dịch có thể xử lý một cách hiệu quả, điều này gây khó khăn cho việc mở rộng các trường hợp sử dụng.
- Tính sẵn có của dữ liệu: Nhu cầu có sẵn dữ liệu tương ứng với các giao dịch rollup là rất quan trọng, đòi hỏi phải quản lý dữ liệu mạnh mẽ.
- Hiệu quả chứng minh: Bản chất tốn nhiều tài nguyên của việc tạo ra bằng chứng mật mã (cryptographic proofs) có thể dẫn đến các vấn đề về mức độ hiệu quả của việc chứng minh.
- Mức độ chấp nhận và tích hợp của người dùng: Việc triển khai ZK yêu cầu sự áp dụng và tích hợp rộng rãi vào hệ sinh thái blockchain, đòi hỏi sự tin tưởng của người dùng và cơ sở hạ tầng được hỗ trợ.
- Quản trị: Các quyết định về nâng cấp và thay đổi giao thức có thể là một thách thức của ZK Rollup, đòi hỏi một mô hình quản trị hiệu quả, phi tập trung và an toàn.
- Chi phí và khả năng tồn tại: Mặc dù nhằm mục đích giảm chi phí giao dịch, tính kinh tế của việc vận hành và sử dụng công nghệ ZK rollups có thể gặp khó khăn do chi phí hoạt động lớn.
Tương lai của công nghệ ZK Rollup sẽ ra sao?
Tương lai của công nghệ ZK rollups cực kỳ tiềm năng, với những phát triển đang diễn ra nhằm đơn giản hóa sự phức tạp của và tăng cường khả năng tích hợp của công nghệ này với Ethereum. Những nghiên cứu và phát triển liên tục đang giải quyết các vấn đề phức tạp của công nghệ này, trong khi các giải pháp đổi mới đang xuất hiện để khắc phục sự phân tán tính thanh khoản.
Với sự tăng trưởng và hợp tác bền vững, ZK Rollups có tiềm năng cách mạng hóa hệ sinh thái Ethereum và mở ra thời kỳ mới cho các ứng dụng blockchain tốc độ cao, tiết kiệm chi phí và an toàn.
Kết luận
ZK Rollups đại diện cho một công nghệ đột phá đang định hình lại khả năng mở rộng của Ethereum. Bằng cách xử lý hiệu quả các giao dịch ngoài chuỗi chính, đồng thời đảm bảo tính bảo mật và toàn vẹn dữ liệu, công nghệ này hứa hẹn về một hệ sinh thái Ethereum có khả năng mở rộng, hiệu quả và mạnh mẽ cũng như hệ sinh thái blockchain rộng lớn hơn.
Khả năng khắc phục những hạn chế hiện có mở ra cơ hội cho việc áp dụng phổ biến công nghệ blockchain, khai phá toàn bộ tiềm năng của công nghệ này để trao quyền cho các cá nhân và xác định lại cách chúng ta tương tác với thế giới.